Komu przysługuje odszkodowanie za represje okresu stalinizmu lub komunizmu?

W latach 1944–1989 Polska doświadczyła okresu komunistycznego, który pozostawił wiele trudnych wspomnień i niesprawiedliwości. W szczególności lata 40. i 50. XX wieku, znane jako okres stalinizmu, były czasem masowych represji politycznych, prześladowań i aresztowań. Wiele osób ucierpiało z powodu działań władz komunistycznych, a ich życie zostało na zawsze zmienione. W odpowiedzi na te krzywdy rząd Polski wprowadził przepisy dotyczące odszkodowań dla ofiar represji okresu stalinizmu i komunizmu.

Kryteria uprawnienia do odszkodowania

Aby ubiegać się o odszkodowanie za represje okresu stalinizmu lub komunizmu, osoba, która doznała represji w tamtym okresie musi spełniać określone kryteria. Przede wszystkim musi być uznana za ofiarę represji politycznych, co oznacza, że została aresztowana, więziona lub skazana za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, która w tamtym czasie była zakazana (np. działalność na rzecz nielegalnej organizacji). W pierwszej kolejności należy uzyskać orzeczenie sądu stwierdzające nieważność wyroku skazującego lub legitymować się wyrokiem uniewinniającym, wówczas można wnioskować o odszkodowanie i zadośćuczynienie. Ponadto osoba musi udowodnić, że jej prawa i wolności obywatelskie zostały naruszone, a represje miały wpływ na jej zdrowie i życie osobiste, zawodowe i społeczne. Jeśli szukasz specjalisty, który pomoże ci w sprawie odszkodowania za represje przed Sądem w Gdańsku lub okolicach, zapraszamy do kontaktu.

Rodzaje odszkodowań

W zależności od indywidualnych okoliczności można się ubiegać o odszkodowanie za szkodę majątkową (np. utracony na skutek pozbawienia wolności zarobek) i/lub zadośćuczynienie za doznaną krzywdę niemajątkową (utrata zdrowia fizycznego, psychicznego i związane z tym bezpośrednio skutki w życiu osobistym).

Warto zaznaczyć, że odszkodowania mogą być przyznawane zarówno osobom bezpośrednio dotkniętym przez represje, jak i ich rodzinom, ale wyłącznie dzieciom i/lub małżonkowi osoby represjonowanej. Spadkobiercy dzieci lub małżonka po represjonowanym mogą wstąpić do procesu o ile wniosek zgłoszono za życia uprawnionego do odszkodowania.

Aby ubiegać się o odszkodowanie za represje okresu stalinizmu lub komunizmu, należy uprzednio zweryfikować akta w archiwum właściwego organu administracji państwowej. W przypadku Polski jest to Instytut Pamięci Narodowej (IPN). Uzyskany z IPN materiał jest kluczowy w procesie sądowym o odszkodowanie, nadto można wspierać się dokumentami prywatnymi, dokumentacją medyczną, zeznaniami świadków mających wiedzę o doznanych przez męża, ojca, dziadka etc. represjach.