Czy warto orzekać winę przy rozwodzie?

Kiedy wybrać rozwód bez orzekania o winie?

Postępowanie o rozwód bez orzekania o winie zwykle trwa krótko i ogranicza się do jednej lub dwóch rozpraw w której co do zasady uczestniczą tylko małżonkowie. Sąd na podstawie przesłuchania małżonków ustala, czy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia i rozwiązuje małżeństwo stron przez rozwód z zaniechaniem orzekania o winie. Możliwe jest to jednak tylko wtedy, gdy oboje małżonkowie wyrażą na to zgodę, np. jeden z nich złoży wniosek o rozwód bez orzekania o winie, a drugi z nich wyrazi na to zgodę w odpowiedzi na pozew lub na rozprawie.
Jeżeli małżonkowie nie są skonfliktowani, każdemu z nich zależy na szybkim rozstaniu, mają podobny status majątkowy, nie mają dzieci lub nie mają małoletnich dzieci albo mają dzieci małoletnie, ale są zgodni co do tego, z kim ma dziecko mieszkać po rozwodzie czy mają już ustalone alimenty i wiedzą, że nie ma pomiędzy nimi kwestii spornych, które przedłużyłyby postepowanie sądowe, decyzja o rozwodzie bez orzekania o winie będzie rozsądną decyzją. Małżonkowie zaoszczędzą czas na długotrwały proces, pieniądze na pomoc prawną dla ewentualnych pełnomocników oraz zaoszczędzą sobie stresu i emocji, które zawsze towarzyszą takim sprawom.

Nadto, gdy małżonkowie są zgodni w procesie, można również podzielić wspólny majątek małżonków przy rozwodzie, na ich zgodny wniosek. Sąd nie zajmie się podziałem majątku, jeżeli małżonkowie mają różne wizje, albowiem przedłużyłoby to postępowanie, a celem postępowania pozostaje co do zasady rozwiązanie małżeństwa.

Kiedy wybrać rozwód z orzekaniem o winie?

Postępowanie o rozwód z orzekaniem o winie trwa znacznie dłużej niż z zaniechaniem orzekania o winie, a to dlatego, że ustalenie winy (małżonka lub małżonków) wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, które przy rozwodzie bez orzekania o winie ogranicza się do przesłuchania małżonków. W tym przypadku jest odmiennie, poza małżonkami słuchani są (na wniosek) świadkowie, analizowane są dowody z dokumentów (umowy, korespondencja stron, zdjęcia, zaświadczenia lekarskie, rachunki) czy elektronicznych nośników informacji (nagrania) celem wykazania winy danego małżonka zgodnie z zasadą, że jeżeli kogoś „oskarżamy” musimy to udowodnić. Zdarza się, że mimo naszego wniosku o rozwód bez orzekania o winie, drugi małżonek wnosi o rozwód z naszej winy lub winy obojga. Jeżeli tak się stanie, wówczas sąd będzie zmuszony tę winę ustalać, mimo początkowej próby zgodnego „rozstania się.”

Jeżeli małżonkowie są silnie skonfliktowani, jeden z nich ewidentnie przyczynił się do rozpadu małżeństwa (dopuścił się zdrady, przemocy domowej, nadużywał alkoholu, zaniedbywał rodzinę, w tym finansowo etc.), pomiędzy małżonkami jest istotna różnica w dochodach, jeden z małżonków czuje się pokrzywdzony zachowaniem drugiego małżonka i zwyczajnie chce mieć satysfakcję z orzeczenia sądowego, strony w pozostałych kwestiach takich jak alimenty na dzieci, władza rodzicielska, opieka, kontakty z dziećmi mają różne zdania, decyzja o rozwodzie z żądaniem orzekania o winie jest naturalną konsekwencją. Czas i koszt procesu wówczas nie ma takiego znaczenia dla żądającego rozwodu, który czuje się pokrzywdzony i chciałby być zabezpieczony finansowo na przyszłość.

Wina a alimenty?

Rozwód bez orzekania o winie, jak i rozwód z orzekaniem o winie nie ma żadnego wpływu na alimenty dla małoletnich dzieci. Sąd ma obowiązek orzec o alimentach dla dzieci. W przypadku braku sporu co do wysokości alimentów (podobnie jak w razie braku sporu co do władzy rodzicielskiej czy kontaktów z dziećmi) zakończymy postepowanie, a tym samym uzyskamy rozwód znacznie szybciej. Nie zawsze jest to jednak możliwe i nie zawsze się to nam opłaca, bo przecież ustalamy kwestie na przyszłość, które są dla nas kluczowe i mogą determinować nasze życie. Dlatego też, jeżeli w istotnych kwestiach no. alimenty czy opieka nad dziećmi strony się nie zgadzają, a zgadzają się lub mogłyby się zgodzić na rozwód bez orzekania o winie, czasem warto nie rezygnować z ustalania winy, skoro i tak postępowanie będzie trwało dłużej ze względu na odmienne zdanie w ww. kwestiach, a z ustalenia winy możemy osiągnąć wymierną korzyść dla samego siebie, alimenty dla małżonka.

W przypadku rozwodu bez orzekania o winie, alimentów od byłego małżonka możemy żądać tylko, jeżeli znajdujemy się w niedostatku, czyli nie mamy wystarczających środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych i to z powodów niezawinionych (np. na skutek choroby). Przy rozwodzie bez orzekania o winie alimenty od byłego małżonka uzyskamy tylko w wyjątkowych sytuacjach. Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami wygasa też z upływem 5 lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach, obowiązek ten może być przedłużony przez sąd na okres powyżej 5 lat. Obowiązek ten wygaśnie wcześniej niż z upływem 5 lat, gdy małżonek uprawniony do alimentacji zawrze nowy związek małżeński.

Z kolei, w przypadku rozwodu z orzekaniem o winie, do uzyskania alimentów od byłego małżonka konieczne jest ustalenie wyłącznej winy drugiego małżonka i wówczas wystarczy, że rozwód spowoduje istotne pogorszenie sytuacji majątkowej małżonka niewinnego (nie musi on być w niedostatku) lub ustalenie winy obu stron, lecz wówczas małżonek uprawniony musi pozostawać w niedostatku.

Decyzja o tym, czy rozwieść się z ustaleniem winy za rozkład i rozpad małżeństwa nie jest więc decyzją łatwą. Wymaga nie tylko oceny własnej intencji, możliwych korzyści, czasu, pieniędzy, ale też i materiału dowodowego na poparcie naszych wniosków.